Wiele wątpliwości budzi sprzedaż gruntu z budynkiem przeznaczonym do roz-biórki. Zagadnienie to wielokrotnie było przedmiotem orzeczeń sądowych. Wśród najważniejszych z nich należy wymienić:
a) wyrok Trybunały Sprawiedliwości UE z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie C-461/08
„Artykuł 13 część B lit. g) szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku w związku z art. 4 ust. 3 lit. a) tej dyrektywy powinna być interpretowany w ten sposób, że przewidzianym w pierwszym z tych przepisów zwolnieniem z podatku VAT nie jest objęta dostawa działki, na której wciąż stoi stary budynek, który ma zostać rozebrany w celu wzniesienia na jego miejscu nowej konstrukcji i którego rozbiórka, do jakiej zobowiązał się sprzedający, rozpoczęła się przed tą dostawą. Takie transakcje dostawy i rozbiórki stanowią w świetle podatku VAT transakcję jednolitą mającą na celu jako całość dostawę nie tyle istniejącego budynku i gruntu, na którym stoi, co niezabudowanej działki, niezależnie od stanu zaawansowania robót rozbiórkowych starego budynku w momencie rzeczywistej dostawy działki”.
Wspomniane orzeczenie dotyczyło sytuacji, gdy zbywca nieruchomości zobowiązał się do dostawy gruntu i wykonania prac rozbiórkowych. Rozbiórka budynku rozpoczęła się przy tym jeszcze przed wydaniem gruntu. W tym przypadku , zgodnie z cytowanym wyżej orzeczeniem Trybunał Sprawiedliwości uznał, iż transakcja dostawy i rozbiórki stanowią jedną całość, a więc w efekcie dochodzi nie do dostawy budynku i gruntu, ale do dostawy niezabudowanej działki. Nie ma przy tym znaczenia stopień zaawansowania prac rozbiórkowych budynku w momencie faktycznej dostawy działki.
b) wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 maja 2012 r., sygn. akt I FSK 1375/11,
„Dokonując ustalenia treści czynności prawnej przy uwzględnieniu zamiaru stron i cel czynności organu wbrew temu co zarzuca się w skardze kasacyjnej nie przekraczają więc swoich kompetencji. Kompetencje w tym zakresie bowiem wyraź-nie wynikają z treści wskazanego wyżej przepisu i nie dotyczą jedynie, co niesłusz-nie zarzuca Skarżąca, przypadków czynności pozorowanych. Wskazać też należy, na co już zwrócił uwagę Sąd pierwszej instancji, że dostawa towarów na gruncie po-datku VAT ma rozumienie szersze niż sprzedaż w ujęciu cywilistycznym. W przy-padku dostawy kładzie się nacisk na ekonomiczny ( gospodarczy) aspekt transakcji, nie tylko rozumiany jak to sugeruje Skarżąca w kontekście tzw. własności ekono-micznej, tj. rozporządzania towarem jak właściciel, ale też celu danej dostawy. Sko-ro dostawa ma miejsce także, gdy mamy do czynienia z nabyciem tzw. własności ekonomicznej, to przy dostawie liczy się przede wszystkim to, jaki jest efekt ekono-miczny danej transakcji”.
Wspomniane orzeczenie dotyczyło dostawy gruntu, na którym stał stary budynek sprzed 1945 r., w stosunku do którego wydano decyzję o nakazie rozbiórki. Co więcej budynki te zostały rozebrane pomiędzy zawarciem umowy przedwstępnej a umowy przyrzeczonej. Wyrok dotyczył natomiast zaliczek na wspomnianą dostawę. We wspomnianym wyroku uznano, iż celem ekonomicznym transakcji była nie dostawa budynku i gruntu, ale dostawa gruntu. Zdaniem więc NSA czynność tę należało potraktować jedynie jako dostawę gruntu.
c) wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 listopada 2013 r., sygn. akt I FSK 1436/13
„Nie można dostawy zabudowanych gruntów traktować jako czynności wyłączonej spod zwolnienia przedmiotowego z art. 43 ust. 1 pkt 10 lub 10a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.) tylko z tych względów, że nabywca zamierza wyburzyć budynki oraz budowle i wznieść na tym terenie nowy budynek”.
Cytowany wyrok dotyczył sytuacji, gdy przedmiotem dostawy był grunt i budynek, ale budynek ten nie przedstawiał żadnej wartości ekonomicznej dla nabywcy, ponieważ zamierzał on ten budynek rozebrać. Sąd uznał, że przedmiotem dostawy był w tym przypadku grunt z budynkiem. NSA podkreślił, iż w przypadku dostawy zabudowanego gruntu, to czy nabywca zamierza w przyszłości dokonać rozbiórki nie ma żadnego znaczenia dla klasyfikacji tej czynności w aspekcie przepisów prawa o podatku od towarów i usług
Zestawiając wspomniane orzeczenia należy uznać, iż:
a) w przypadku, gdy zbywca nieruchomości zobowiązał się do rozbiórki budynku i rozbiórka rozpocznie się przed wydaniem gruntu, to tego typu transakcję należy traktować jako dostawę gruntu,
b) w sytuacji, gdy przedmiotem dostawy jest grunt na którym posadowiony jest budynek, ale w stosunku do tego budynku przed sprzedażą została wydana prawomocna decyzja nakazująca rozbiórkę to tego typu czynność należy również uznać za dostawę gruntu,
c) jeżeli przedmiotem dostawy jest grunt i budynek to nawet, jeżeli nabywca ma zamiar w przyszłości zburzyć wspomniany budynek, omawianą czynność należy uznać za dostawę gruntu z budynkiem.
Dodatkowo należy wskazać, iż za grunt zabudowany nie można uznać nieruchomości gruntowej na której co prawda zgodnie z „papierami” (np.: wypisem z ewidencji budynków) posadowione budynki lub budowle, ale faktycznie one nie istnieją.
